1. Keman Çalarken Duruş
Keman çalarken beden her zaman dik tutulmalıdır. Ancak bedeni dik tutmaya çalışırken vücudunuzu çok kasmamaya ve rahat olmaya özen göstermelisiniz. Rahat bir şekilde ayakta dik durabilmek için öncelikle ayaklarınızı yere sağlam basmalısınız. Kemanın oturarak çalındığı durumlarda ise arkadan destek alınmamalıdır. Öte yandan kemanı sol yanınıza almalı ve vücudunuzu tam karşıyı görecek şekilde tutmalısınız. Keman çalışırken zamanla vücudunuzda aşağı doğru bir eğilim oluşabilir. Buna karşı olarak doğru keman tutuş tekniğini daim kılmalısınız. Keman çalarken dik durmaya çalıştığınız ilk dönemlerde sırtınızda biraz ağrı olabilir. Bu son derece normaldir. Zaman zaman ara verip sırt ağrınızı dindirebilirsiniz. Öte yandan uzun vadede vücudunuz bu yönde kondisyon kazanmaya başlayacağından, belli bir süre sonra dik durma kaynaklı sırt ağrıları da ortadan kalkacaktır.
2. Keman Nasıl Tutulur?
Kemanda sağlıklı şekilde ilerleyişi sağlamak için öncelikle doğru keman tutuşu sağlanmalı ve tutuş pozisyonu üzerinde varsa eksiklikler tamamlanmalıdır. Kemanı doğru şekilde tutmak yalnızca görsellik açısından değil, aynı zamanda kişinin ilerleyen aşamalarda daha kolay hareket rahatlığı sağlayabilmesi açısından da önemlidir.
Siz de doğru keman tutuş şeklini iyice kavrarsanız ilerleyen zamanlarda kemanda daha doğru sesler basabilir, uzun süre verimli performans sergileyebilir ve zor pasajları daha rahat şekilde geçebilirsiniz. Aksi takdirde yukarıda bahsettiğimiz bu alanlarda sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Gelelim bu kadar bahsedilen “keman nasıl tutulur?” konusunu madde madde açıklamaya;
• Kemanın omuz üzerindeki rahatlığını sağlamak için keman yastığından faydalanın.
Keman yastığı kemanın rahat şekilde tutulmasını sağlamak üzerine tasarlanmış bir materyaldir, yastığın geniş bölümünü kemanı ters çevirdiğiniz de sağa gelecek şekilde kemana takın.
• Kemanı tutarken omuz, sol el ve çene gibi bölümlerinizden faydalanın.
Doğru keman tutuşu için kemanı paralel olarak sol omzunuzun üstüne koyun ve çenenizi kemanın sol bölümünde bulunan çukur bölmeye (çeneliğe) yerleştirin, çok hafif baskı uygulayın. Kemanı yerleştirdikten sonra sol elinizi de kemanın klavye bitimine yerleştirerek keman tutuş şekli desteğini buradan da sağlayın.
• Sol eldeki parmak kombinasyonlarına dikkat edin.
Keman tutuşu konusundaki en önemli noktalardan biri de sol elin pozisyonudur. Doğru keman tutuş şeklini sağlamak adına sol elin baş parmağıtuşenin bitimindeki oval alana yerleştirilmeli ve burada sabit tutulmalıdır. Aynı zamanda işaret parmağı bu oval bölgenin karşısındaki alana yerleştirilmeli, buradan destek almalıdır. Keman tutuşunda tüm parmakların rahatlığı ön planda olmalıdır.
• Parmakların klavyeye olan pozisyonunu kontrol edin.
Sol elin parmakları nota basarken klavyeye dik şekilde indirilmeli, bu esnada parmaklarda herhangi bir şekilde kayma olmamasına dikkat edilmelidir. Aynı zamanda notalar parmakların ortasıyla değil, kenar bölümleriyle basılmalı ve nota basarken parmaklara aşırı baskı uygulanmamalıdır.
• Bileğin pozisyonunun doğru olduğundan emin olun, sık sık kontrol edin.
Keman çalanların başlangıç aşamasında yaşadığı en büyük problemlerden biri de bilek kontrolüdür. Doğru keman tutuş şekli sağlanırken bilek dik olmalı ve hiç bir şekilde tuşenin altına yapışmamalıdır. Eğer ki keman çalmada henüz başlangıç aşamasındaysanız bilek kayması, tuşeye dayanma gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz, ancak alışkanlık kazanmak adına bu pozisyon bozukluğunu farkettikten sonra sürekli düzeltme yönüne gitmelisiniz.
3. DOĞRU KEMAN TUTUŞU NE KATKI SAĞLAR?
• Bastığınız notalardan daha doğru sesler çıkarırsınız.
• Vücudunuza uygun bir yapıda keman tutuşu benimsediğiniz için daha geniş aralıklarda performans gösterebilirsiniz.
• Doğru tutuşta olmanızdan kaynaklı olarak herhangi bir tendon, doku problemi ve kad sıkışması ile karşı karşıya kalmazsınız.
• Zor ve hızlı pasajları yanlış tutuşu benimsemiş birine göre daha hızlı ve kolay çözümlersiniz.
• Keman tutuş tekniklerini doğru kavramanız halinde keman üzerinde %100 etkin olabilirsiniz.
4. YANLIŞ KEMAN TUTUŞ TEKNİKLERİNİN EKSİKLERİ
• Keman çalarken yanlış pozisyonu benimsemekten dolayı kolay yorgunluk hissedersiniz.
• Çeşitli kas sendromlarıyla karşılaşabilir ve bilek şişmesi, kasılması, kol ağrıları gibi sorunlarla başa çıkmak zorunda kalabilirsiniz.
• Doğru keman tutuşu aynı zamanda doğru sesleri basmak için bir klavuz gibi görülmektedir, dolayısıyla bu koşullar sağlanmadığında yanlış ses basma olasılığınız da artmış olur.
• Keman tutuşu kemanın yapı taşları arasında en önemlilerindendir, bu yüzden bu konuda eksiklik yaşamanız durumunda istediğiniz kusursuz performansı sağlayamazsınız.
• Performans üzerinde tam yetki sahibi olmadığınız için zorlu pasajlarda (hızlı geçişli ve atlamalı bölümlerde) güçlük çekebilirsiniz.
5. KEMAN YAYI NASIL TUTULUR?
Güzel ve doğru bir şekilde keman çalmak isteyenlerin ilk sorduğu sorulardan biri de ”keman yayı nasıl tutulur?” sorusudur. Çünkü kemanda sesin dışarıya iletimi yay ile sağlanmakta olup, keman yay tutuşu ve çalışmaları, keman çalmanın alt yapısını oluşturmaktadır. Yayın bir diğeri adı olan arşe, kemandan güzel ses çıkarmamızı belirleyecek ilk etkenlerden biridir.
• Yayı Tutacak Elin Serbestliğine Önem Verin.
Keman yay tutuşu için en çok önem arz eden nokta, ellerin rahatlığı ve serbestliğidir. Bu serbestliği sağlamak adına elinizi aşağı doğru baskı uygulamadan sallandırabilir ve ardından oluşan pozisyonu hiç bozmadan keman yayının üstüne koyabilirsiniz.
İlk keman yayı tutuş şeklini uyguladığınızda özellikle baş parmak ve serçe parmağınızda ağrı hissedebilirsiniz. Bu durum ellerin yeni bir pozisyona alışmasından kaynaklanmaktadır, eğer ki kasılma hissederseniz 1-2 dakika mola verip tekrar denemeniz daha faydalı olacaktır!
• Denge Parmaklarından Olan Başparmağın Pozisyonunu Belirleyin.
Başparmak, keman yayı tutuşu için dengeyi sağlayan en önemli parmaklardan biridir. Yeri ise yayın tahta bölümü ile kıl bölümünün arasında kalan ‘c’ harfine benzer bir şekilde bulunan boşlukta yer almaktadır. Başparmak buraya yerleştirilmeli ve parmak çok fazla içeri sokulmadan, yayın karşı boşluğuna temas etmeyecek şekilde tutulmalıdır.
Keman yayı tutma konusunun en kilit parmaklarından biri olan başparmakta herhangi bir aksama varsa hemen tespit edilip, düzeltilmesi gerekmektedir. Eğer ki bu konunun üzerine düşülmezse ileride yayı seri kullanmada, elin uzun süreli kullanımında ve net ses çıkarmada problemler yaşanabilir. Bu yüzden yay egzersizleri esnasında sol elin başparmağını ara ara kontrol etmenizi tavsiye ediyoruz.
• Orta Parmak ve Yüzük Parmağını Yayın Noktalı Yerine Koyun.
Keman yayına bakıldığında en dip siyah bölgede yuvarlak beyaz bir nokta gözükmektedir. Orta parmak ve yüzük parmağı bu noktalı bölümü kapatacak ve buradan dışarıya taşmayacak şekilde yerleştirilmelisiniz. Bu sayede arşeyi daha iyi kavrar ve parmaklardan yayın kaymasını engellersiniz.
Ayrıca bu yerleşimi sağlarken parmakların biraz kıvrımlı olmasına ve bu kıvrımın ilk boğumlardan itibaren oluşup, kauçuk ile arasında çok az bir mesafe kalmasına özen göstermelisiniz. Bu aşamaları uyguladıktan sonra keman çalarken daha güzel seslerin çıkmasını istiyorsanız keman yayı bakımı adlı yazımızı mutlaka inceleyin!
• İşaret Parmağını Deri Kaplı Alana Sabitleyin.
İşaret parmağı keman yay tutuşu aşamasında yayın kavranması rolünü üstlenmektedir. İşaret parmağı sayesinde yayın elden fırlaması, kontrol kaybı ortadan kalkmaktadır. İşaret parmağı yayın tahta bölümü üzerinde bulunan siyah deri kaplı alana yerleştirmeli ve parmağı bu alana yayı daha esnek kullanabilmek amacıyla eğik bir şekilde yerleştirmeliyiz.
Ayrıca işaret parmak bulunduğu bölgeyi tutarken bu alanı sarmalı ve yarım daireyi kapsayacak şekilde keman yayı tutuş şekli pozisyonunu almalıdır. Her ne kadar işaret, orta ve yüzük parmağı denge noktaları olmasa da baş ve serçe parmağı destekleyen önemli noktalardır. O yüzden buralarda oluşabilecek bir sorunun yine keman arşesinin performansını etkileyeceğini unutmadan kontrol sağlamak mutlaka gereklidir.
• Küçük Parmak Metal Vidanın Üstüne!
Metal vida, arşenin en dip kısmında yer almaktadır ve yayın gerginliğinin ayarlanmasında görevlidir. Aynı baş parmak gibi serçe parmak da dengeden sorumludur. Serçe parmak vidanın üstünde dik bir pozisyonda olmalı ve aşağı düşmemelidir, aksi takdirde keman yayı tutuş şekli bozulduğu için yay hakimiyeti de bozulabilir.
Bu harekette en önem arz eden nokta serçe parmağın düz olmaması aynı diğer parmaklarda olduğu gibi biraz kıvrıma sahip olması gerektiğidir. Bunun aksi bir pozisyon benimsendiğinde yayın hareket kabiliyeti büyük oranda kısıtlanır ve istenilen düzeyde yay kullanımı gerçekleştirilemez.
6. KEMAN YAY ÇEKME EGZERSİZLERİ
Keman yayını düzgün kullanmanın keman üzerinde nasıl etkileri olduğunu ve ne kadar önemli olduğunu yazımızın başlarında bahsettik. Peki ama keman yay çekme egzersizleri neler? Nasıl arşe kullanımımı geliştirebilirim? Gibi sorularınız varsa biraz da bu alıştırmalara değinelim;
Temel düzeyde incelendiğinde yay çalışmaları için yapılması gereken 5 temel aşama bulunmaktadır. Bunlar; Alt yay (ay), üst yay (üy), bütün yay (by), hepsinin bir arada kullanımı ve telden tele geçiş egzersizleridir. Güzel ama bunları nasıl uygulayacağız? Hemen anlatmaya başlayalım.
• Üst, Alt Yay Çekme Egzersizleri
Keman yayınızı ortadan 2’ye bölünmüş olarak düşündüğünüzde topuzdan (en aşağıdan) ortaya kadar olan alana alt yay, ortadan en son noktaya kadar olan alanaysa üst yay adı verilmektedir. Yay koordinasyonunuzu geliştirmek adına alt yay için en dipten başlayarak 2 vuruş yay çekip (ortaya kadar) 1 vuruş bekleyip, ardından 2 vuruş yayı itip (en dibe kadar) 1 vuruş bekleyin.Bu işlemi arka arkaya tekrarladığınızda yayın alt bölümüne hakim olmaya başladığınızı göreceksiniz. Birebir aynı işlemi, aynı vuruşlarla üst bölüme uygulayarak bu işlemi tüm teller üzerinde gerçekleştirin. Yine aynı şekilde üst yay içinde aynı koordinasyonu sağladığınızı göreceksiniz. Eğer ki ilk kez keman çalıyorsanız ileri etütlere geçseniz bile en az 3 hafta bu etütleri tekrarlamayı unutmayın!
• Bütün Yay Çekme Egzersizleri
Bu yay tekniğinde amaç yayın aşağıdan yukarıya kadar olan tüm alanını kullanmaktır. Bu yüzden yayınızı en aşağı noktadan başlatın ve yayın en uç kısmına kadar 4 vuruşta getirin. En uca ulaştıktan sonra herhangi bir şekilde sus (es) vermeden yaya itme işlemini uygulayın ve bunu da yine 4 vuruş üzerinden gerçekleştirin.
• Telden Tele Geçiş Egzersizleri
Teller arasında rahat geçiş yapmak hem parça hem de etüt çalımında işinizi kolaylaştıracak ve keman çalımınıza ciddi anlamda etki edecek bir noktadır. Bunun için başlangıç aşamasında kendinize bir tel belirlemeli ve bir altında ya da üstünde bulunan teli sırasıyla çekmelisiniz.Örneğin; Re telinde 4 vuruşta bütün yay çekerken, La telinde 4 vuruşta bütün yay itme hareketi yapmanız bir ön giriş yapmanızı sağlayacaktır. Ardından farklı kombinasyonlara da çalışmak adına bir metottan yardım alabilir ya da bize bu konuyla ilgili mail atarak elimizdeki kaynaklardan faydalanabilirsiniz!
Keman çalarken doğru duruş şekli, keman tutuşu ve keman yayı tutuşu ile ilgili hazırladığımız yazının sonuna geldik. Griffin Sanat olarak İzmir keman kursu arayışında olanları sanat merkezimize beklediğimizi belirtmek ister; bol müzikli günler dileriz.