Tarihin bilinen ilk enstrümanlarından bir tanesi de flüt çeşitleri ve flüttür. Kökleri M.Ö’ye kadar dayanan bu müzik aleti, ilk çağ insanları tarafından birbirleri arasında haberleşmeyi sağlamak, havyanları korkutmak ya da çıkan sese göre hayvanları çekmek amaçlı kullanılmıştır.
2008 yılında Almanya’da gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalar esnasında tarihin ilk flüt örneği bulunmuş ve yapılan araştırmalar sonucu ilk ilkel flüt olabilecek bu parçanın, 43.000 yıllık bir tarihe sahip olduğu tespit edilmiştir.
Bu kadar geniş bir tarihe sahip olan flüt, zaman içerisinde bir takım değişikliklere uğrayıp farklı çeşitleri ile çeşitli müzik türlerinde kullanılmaya başlamıştır. Flüt çeşitleri yazımızda flüt türleri hakkında ayrıntılı bilgilere ve şu başlıklara değindik;
🔹 Flüt çeşitleri ve adları
🔹 Blok flüt çeşitleri
🔹 Yan flüt çeşitleri
🔹 Flüt çeşitleri ve fiyatları
Flüt türleri sıralaması büyükten küçüğe şu şekildedir;
- Bas Flüt
- Alto Flüt
- Yan Flüt
- Pikolo
Bu flüt türleri içerisinde yan flütte bulundurmasından dolayı yan flüt çeşitleri olarakta adlandırılmaktadır. Şimdi gelelim bu türler hakkında detaylı bilgi vermeye ve özelliklerini açıklamaya;
Flüt Çeşitleri Nelerdir?
- Bas Flüt
Bas flüt, uzunluğu 146 cm olan, flüt çeşitleri içerisinde yer alan, en büyük flüt ünvanına sahiptir. Boyutlarının büyüklüğünden dolayı üfleme boşluğuna ulaşmak oldukça zordur, bu zorluğun aşılması adına bu flüt türünde özel bir ağızlık kullanılmakta ve bu sayede bas flütün daha kolay üflenebilir hale getirilmesi sağlanmaktadır.
Ses yüksekliğinin düşük seviyelerde olmasından ve diğer üflemeli enstrümanlar ile birlikte çalındığında sesinin kaybolmasından dolayı korolarda ve benzeri müzik gruplarında kullanımı tercih edilmemektedir. Bu flüt türü ve icracısı çok nadir bulunmaktadır ve tarihçesi de oldukça eskiye dayanmaktadır.
18. yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkan bas flüt, ilk üretildiği zamanda 3 perdeye ve 123 cm uzunluğa sahipken, 18. Yy ortalarında uygulanan geliştirmeler sonrasında perde sayısı 2 artmış ve uzunluğu 102 cm’ye kadar ufaltılmıştır. Sonrasında ünlü bir flüt yapımcısı olan Charles Delusse 127 cm uzunluğuna sahip bir bas flüt üretmiş ancak 102 cm uzunluğa sahip olan flütten daha ince şekilde dizayn ederek bas flüte yeni bir form vermiştir.
19. Yy’da perde sayısı 3 tane daha arttırılmış ve 8 perdeli hale getirilip, uzunluğu 44 cm’ye kadar düşürülmüştür. Bu flütün üretiminde şimşir denilen bir ağaç türü kullanılmış ve üfleme başlığının bulunduğu kafa bölgesi ‘ U ‘ harfi şeklinde bir kıvrıma getirilmiştir. Bu bölgenin üretiminde ise pirinç kullanılmıştır.
- Alto Flüt
Flüt çeşitleri ailesinin 2. en büyük flüt çeşidi alto flüttür. Ton aralığı yan flütle birebir aynı olan alto flüt, aynı zamanda icra ve yapı olarakta çok büyük oranda benzerlik göstermektedir. Orkestralarda kendine çok fazla yer edinememiş bu flüt çeşidi genellikle küçük müzik gruplarında, diğer müzik aletlerine eşlik etmek amacıyla kullanılmaktadır.
Alto flütün, diğer flüt çeşitlerinden farkı transpoze bir enstrüman olmasıdır. Yani en kalın notası do olarak adlandırılmakta ancak piyanodaki ses karşılığı ‘G’ harfi olan sol notasının frekansını vermektedir. Bas flüt ile karşılaştırıldığında, boy olarak ciddi anlamda küçük kalan bu flütün uzunluğu 86, çapı ise 2.6 cm’dir.
Tarihi 1600’lü yıllara dayanan alto flüt, üzerinde çeşitli geliştirmeler yapılmasına rağmen pek tutulmamış ve popülerlik kazanamamıştır. Do flüt çalan biri eğer ki alto flüt çalmak istiyorsa bu flüt türü üzerinde belli bir süre pratik yapmalıdır, çünkü perdeler arasındaki uzaklık alto flütte daha fazladır.
- Yan Flüt
Klasik müzikte en çok kullanılan flüt çeşididir. Kesin bir bilgi olmasa da yan flütün ilk ortaya çıkışı Çin’de M.Ö 900 yılında olmuştur. Klasik müzikte ilk başta marş gibi askeri müziklerde kullanılan bu enstrüman, zaman içerisinde bu alandan uzaklaşmış, senfonilerde ve quartet, quintet gibi müzik gruplarında kullanılmaya başlanmıştır.
Tarihte ilk kez üretilen yan flütlerde malzeme olarak abanoz ağacı kullanılmış olsa da, günümüzde en popüler olan yan flüt çeşitleri nikel, krom, bakalit, gümüş ya da altın gibi madenlerden üretilmiş olanlardır. Yan flüt 3 temel parçanın birleşmesiyle meydana gelmiş bir müzik aletidir. Bunlar; kafa (ağızlık), gövde ve kuyruk bölümüdür.
Standart bir yan flütün uzunluğu 67, çapı ise 2cm civarındadır. Notaların oluşumunu sağlayan ses delikleri (perde) arasındaki uzaklık birbirinden bağımsızdır, mesafeler farklılık göstermektedir. Yan flüt hem bir solo enstrüman hem de keman, piyano, çello vb. gibi aletlerle birlikte kullanıldığın çok uyumlu bir eşlik enstrümanıdır. Soft bir tınıya sahip olan yan flüt, günümüzde poptan rock müziğine kadar bir çok müzik türünde sıkça yer almaktadır.
- Blok Flüt
Blok flüt, dünyada 1700’lü yılların sonrasında önemini hızla kaybetmeye başlamış bir enstrüman olsa da ülkemizde 2000’li yılların başına kadar müzik derslerinin vazgeçilmez enstrümanı olmayı başarmış, hepimizin çok yakından bildiği bir flüt çeşididir. 🙂 Kullanımı oldukça basit olan blok flütte notalar parmakların sırasıyla kaldırılmasıyla birlikte tek tek incelmektedir.
Çoğunlukla yapımında plastik malzeme kullanılan blok flütlerin en kalitelileri ağaçtan ya da fil dişinden üretilenler olduğu bilinmektedir. Ağaç üretim blok flütlere piyasa da rastlanabilirken, fil dişi üretimi blok flüt bulmak oldukça zordur. Blok flütün kendi içerisinde 6 çeşidi bulunmaktadır, bunları yazımızın sonunda sıralayıp, özelliklerini anlatacağız.
- Pikolo Flüt
Flüt çeşitleri arasından yer alan en küçük flüt ünvanı pikolo flüde aittir. Ufak tefek sapmalar olsa da ortalama uzunluğu 30 cm’dir. Yan flüt ile görsel olarak neredeyse birebir olarak benzeyen pikolo, yan flüt çeşitleri arasında sayılmakta olup, yan flütün kuyruksuz hali olarakta adlandırılabilir.
Yan flüt ile karşılaştırılacak olursa pikoloun ses genişliği yan flütten 8 ses tizdir. Daha çok ince notaların seslendirilmesi için kullanılan bu müzik aletine senfonilerde, orkestralarda ve çeşitli müzik gruplarında oldukça sık rastlanabilmektedir. Asıl kullanım alanı klasik müzik olsa da günümüzde pek çok popüler müzikte de pikolo kullanılmaktadır.
Eğer ki profesyonel olarak yan flütle ilgileniyorsanız pikolo üzerinde de biraz alıştırma yapmanızda fayda var. Çünkü pikolonun bulunmadığı orkestralarda pikolo için ayrılan partisyonları 2. ya da 3. flüt çalmaktadır. Ağızlık kısmı isteğe bağlı olarak metal ya da tahtadan kullanılabilse de rahat bir çalım için en uygun seçim metal ağızlık olacaktır.
Pikolo flütten çıkabilen en kalın ses D harfine denk gelen ‘re’ notasındır. Ancak gerekliliğine bağlı olarak bu enstrümana kuyruk bölümü eklenebilmekte ve böylelikle ses genişliği artarak en pes ses C harfine karşılık gelen ‘do’ notasına kadar çıkarılabilmektedir.
Blok Flüt Çeşitleri
Blok flüt çeşitleri büyükten küçüğe doğru şu şekilde sıralanmaktadır;
- Kontrbas Blok Flüt
- Bas Blok Flüt
- Tenor Blok Flüt
- Alto Blok Flüt
- Soprano Blok Flüt
- Pikolo Blok Flüt
Gelelim yukarıda sıraladığımız blok flüt çeşitleri hakkında kısa bilgilerle özelliklerini açıklamaya;
- Kontrbas Blok Flüt
Blok flüt çeşitleri ailesinin en pes ses genişliğine ve en büyük uzunluğuna sahip olan flüt türüdür. Bu enstrümanda hiç bir ses deliği kapatılmadığında fa notası çıkmaktadır. En kaliteli kontrbas flütler abanoz ağacından üretilmiş olanlardır. Boyutu o kadar büyüktür ki oturarak çalındığında alt bölgesi yere sabitlenir ve bu şekilde çalınır. İngilizce’de mükemmel bas anlamına gelen ‘great bass’ kelimeleriyle adlandırılmaktadır.
- Bas Blok Flüt
Blok flüt çeşitleri arasında 2. en büyük flüt türü bas blok flüttür. Plastik ve ağaçtan üretilme modelleri bulunmakta olup, ağaçtan üretilen modelleri yaklaşık olarak 750 dolar civarında bir fiyatlandırmadan başlamaktadır. Ülkemizde satışı bulunmayan ve üretimi yapılmayan bu flüt türleri ancak yurtdışından satın alınabilmektedir.
- Tenor Blok Flüt
Tüm delikleri açık halde iken üflendiğinde do notasını veren boyut olarak elde taşınabilecek vaziyette olan blok flüt çeşididir. Tenor terim anlamı olarak ince ses genişliğine sahip erkek sesi demektir, bu flütün bu şekilde adlandırılması da tenor ses aralığına sahip olmasından kaynaklanmaktadır.
- Alto Blok Flüt
İlkokulda kullandığımız blok flütle çok az bir boy farkına sahip olan flüt çeşididir. Alto blok flütte bas ve kontrbas flütün aksine herhangi bir metal aksam yer almamaktadır. Alto terim anlamı olarak orta kalınlıktaki kadın sesi demektir, flütün bu adı almış olması bu ses genişliğinde yer almasındandır. Parmakların tamamı havada iken ses üflenmesi halinde fa notasını vermektedir.
- Soprano Blok Flüt
İşte okul zamanlarında kullandığımız, blok flüt çeşitleri arasından en popüler olanı; soprano blok flüt. En pes sesi do notasıdır ve üretildiği malzemeye bağlama olarak bir çok ucuz çeşidi bulunabilir. Soprano terimi kadınlardaki en ince ses genişliğini ifade eder, flüt bu yapıda bulunduğundan dolayı adı soprano blok flüttür.
- Picolo Blok Flüt
Blok flüt çeşitleri içinde en minik olan flüt türüdür. Ses aralığı olarak yine en ince sesleri yapısında barındıran bu enstrümanın karar sesi ‘fa’ notasıdır. Bulunması en nadir flüt çeşitleri içinde yer almaktadır.
Flüt Türleri ve Fiyatları
Önemli Not: Enstrüman fiyatları dövize göre belirlendiğinden dolayı yazımızda belirttiğimiz fiyatlar kura göre değişiklik göstermektedir.
– Yan Flüt: Sıfır fiyatları ortalama olarak 650 TL civarından başlayan yan flütü 2. el olarak almak isterseniz 150-250 Tl aralığında başlangıç aşamasında bir flüt bulabilirsiniz.
– Bas Flüt: Ülkemizde şu an Trevor James marka bas flüt satışı gerçekleşmekte olup bu flüt çeşitlerinin fiyatları 22.000 TL’dir. 🙂
– Alto Flüt: Yine Türkiye’de yer alan ve tek satışı bulunan alto flüt markası Trevor James. Yine bu flüt çeşitleri için fiyat başlangıcı ise şu an için 12.000 TL.
– Pikolo Flüt: Şu an için satışı aktif olarak Dore müzikte bulunan pikolonun başlangıç fiyatı 5.000 TL!
– Blok Flüt: Sakın adına aldanıp içinizi rahatlatmayın 🙂 İlkokullarda kullandığımız soprano blok flütler 20-30 TL arasında değişirken bas, kontrbas gibi blok flüt çeşitleri için fiyatlar 700-1000 dolar arasında başlıyor.
Flüt çeşitleri hakkında yazdığımız detaylı yazının sonuna geldik, umarız aklınızda flüt türleri ile ilgili bir soru işareti kalmamıştır. Yine de merak ettiğiniz başka bir konu olursa bizimle iletişim adreslerimiz aracılığı ile çekinmeden bağlantı kurabilirsiniz!